Menu
A+ A A-

ΜΑΞΙΜΟΣ 1 13

Αθήνα, 22 Ιουλίου 2022

Ομιλία του Μάξιμου Χαρακόπουλου
στη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς με θέμα: «Ενημέρωση των μελών της Επιτροπής από προσφυγικούς συλλόγους του Νομού Λάρισας, με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή».

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αγαπητοί πρόεδροι και εκπρόσωποι των προσφυγικών μικρασιατικών και ποντιακών συλλόγων του νομού Λάρισας,
θα ήθελα και από αυτό το βήμα να συγχαρώ τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνο Τασούλα, για τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει ώστε η Βουλή των Ελλήνων να τιμήσει το επετειακό αυτό έτος για τα 100 χρόνια μνήμης της Μικρασιατικής Καταστροφής με τη διοργάνωση της επετειακής έκθεσης «Σήκω ψυχή μου», με μουσικές από τις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής.
Να συγχαρώ και εσάς προσωπικά, κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής Διασποράς του Ελληνισμού, κύριε Αναστασιάδη, για την πρωτοβουλία σας να πραγματοποιηθούν αυτές οι συνεδριάσεις εντός του Ελληνικού Κοινοβουλίου, με εκπροσώπους προσφυγικών Συλλόγων από όλους τους νομούς της Ελλάδας, που υπάρχει αντίστοιχο ενδιαφέρον, για να ακούσουμε αυτή την κατάθεση ψυχής, που είχαμε την τύχη να ακούσουμε προ ολίγου. Ακούσματα βιωμάτων, από την πρώτη γενιά που μεταφέρονται στόμα στο στόμα στην τρίτη και τέταρτη γενιά των προσφύγων. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι η Βουλή των Ελλήνων επιμένει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, σήμερα που δυστυχώς βιώνουμε και πάλι μια αναβίωση αναθεωρητισμών από τον εξ ανατολών γείτονά μας.
Η Μικρασιατική Καταστροφή αναμφίβολα είναι το μεγαλύτερο τραύμα, εθνικό τραύμα, που οι πληγές ακόμη δεν έχουν επουλωθεί. Έχουμε ακούσματα από τις γιαγιάδες και από τους παππούδες μας για το τι τράβηξαν κατά τον ξεριζωμό, αλλά και για τις δυσκολίες ενσωμάτωσης εδώ στη μητέρα πατρίδα, στην Ελλάδα. Αναμφίβολα, η εγκατάσταση των προσφύγων είναι ένα έπος για το ελληνικό κράτος, αν αναλογιστούμε, κύριε Πρόεδρε, τα δεδομένα της εποχής. Μια Ελλάδα καθημαγμένη, η οποία μετά από υπερδεκαετή πολεμική αναμέτρηση που δεν ευτύχησε να γίνει πράξη “η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών”, αλλά αντιθέτως κατέληξε να βουλιάζει η Μεγάλη Ιδέα στην προκυμαία της Σμύρνης. Μια Ελλάδα ηττημένη, λοιπόν, μπόρεσε σε λίγα χρόνια και αποκατέστησε σχεδόν ενάμισι εκατομμύριο προσφύγων. Άλλους με αστική αποκατάσταση στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, στα μεγάλα αστικά κέντρα και ο κύριος όγκος με τη λεγόμενη αγροτική αποκατάσταση. Είναι πραγματικά ένα έπος η ενσωμάτωση αυτών των προσφύγων.
Σε μεγάλο βαθμό αυτό επιτεύχθηκε χάρη στην πρόνοια που είχαν στην επιτροπή αποκατάστασης των προσφύγων. Ο Χένρι Μοργκεντάου τα αποτυπώνει όλα αυτά στο βιβλίο του “Η αποστολή μου στην Αθήνα” -πρώτος πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων. Το σκεπτικό τους ήταν απλό, αλλά ουσιαστικό στη σύλληψή του. Έλεγε, αν μπορούμε τους οικισμούς, τα χωριά, τις κοινότητες των Ελλήνων της Μικράς Ασίας να τις ξαναδημιουργήσουμε στον ελλαδικό χώρο. Γι’ αυτό έχουμε Νέα Αρτάκη, Νέα Χαλκηδόνα, Νέα Σμύρνη, Νέα Ιωνία, παντού υπήρχε μια προσπάθεια ολόκληρος ο οικισμός ει δυνατόν να ξαναδημιουργηθεί στη νέα πατρίδα. Αυτό γιατί άνθρωποι που γνωρίζονται, που έχουν συγγενικούς δεσμούς, που έχουν κοινοτικούς δεσμούς, που έχουνε αλληλεγγύη και έχουν και τον ίδιο πόνο του ξεριζωμού, τις ίδιες δυσκολίες, τους ίδιους καημούς, πιο εύκολα έχουν δεσμούς αλληλεγγύης και μπορούν να βοηθήσει ο ένας τον άλλον και να ξαναστήσουν το σπιτικό τους, την κοινότητά τους.
Αυτό έγινε και πέτυχε ως εγχείρημα. Ταυτόχρονα, όμως, είχε μέσα και έναν σπόρο δυσκολίας, τελικά, ενσωμάτωσης στην ελληνική κοινωνία, κύριε Πρόεδρε. Μιλώ περισσότερο τώρα ως κοινωνιολόγος και η διδακτορική μου διατριβή, “Οι ρωμιοί της Καππαδοκίας και οι δυσκολίες ενσωμάτωσής τους στη νέα πατρίδα” επικέντρωσε σε αυτό. Είδαμε νωρίτερα στην έκθεση που επισκεφθήκαμε της Βουλής των Ελλήνων έναν χάρτη που αποτυπώνει τους αριθμούς των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν σε κάθε περιφερειακή ενότητα, σε κάθε νομό. Στη βόρεια Ελλάδα, όπου είχαμε τον κύριο όγκο της αγροτικής αποκατάστασης των προσφύγων στην περιφέρεια και της αστικής αποκατάστασης στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, είχαμε μεγάλους αριθμούς προσφύγων. Στη Δράμα και στο Κιλκίς είδα ότι ξεπερνάνε το 70% οι πρόσφυγες αναλογικά του εντόπιου πληθυσμού, στο σύνολο του πληθυσμού, με βάση την απογραφή του 1928. Επομένως, εκεί δεν ένιωθαν μειονότητα οι πρόσφυγες, πλειονότητα ήταν. Στον νομό της Λάρισας, εγκαταστάθηκαν περίπου 14.000 πρόσφυγες, στα σημερινά όρια του νομού της Λάρισας, δηλαδή 14.000 πρόσφυγες, 9%.
Αυτοί δημιουργώντας τις δικές τους κοινότητες και όντας μια μικρή μειονότητα μέσα στη Θεσσαλία -το ίδιο παράδειγμα συνέβη και στους άλλους νομούς και σε μικρότερα μάλιστα ποσοστά- θα έλεγα, ότι με την αυστηρή ενδογαμία, που διαμορφώθηκε μέχρι και τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 ήταν, πολύ πιο δύσκολη η ενσωμάτωσή τους. Και βίωσαν και τον κοινωνικό στιγματισμό, που αρχικά, πολύ εύστοχα έθεσε και ο κ. Λαδόπουλος, ο Αντιπεριφερειάρχης, και άλλοι πολλοί που έλαβαν τον λόγο. Τον κοινωνικό στιγματισμό οι “Τουρκόσποροι”, οι “Αούτιδες”, οι “πρόσφυγγες” ωσάν να είναι μια πληγή που ήρθε στην Ελλάδα οι πρόσφυγες.
Το ένα που ήθελα να πω, είναι αυτό. Και η δεύτερη η διαφορά στην ενσωμάτωση των προσφύγων στη Θεσσαλία, πάλι με κοινωνιολογική προσέγγιση, έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Θεσσαλία μόλις πριν από 41 χρόνια είχε ενσωματωθεί στον Εθνικό Κορμό. Από το 1881 μέχρι το 1922 που ήρθαν οι πρώτοι πρόσφυγες είναι μόλις 41 έτη. Οι Θεσσαλοί, λοιπόν, οι γηγενείς, οι ντόπιοι, ανέμεναν μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στον Εθνικό Κορμό, ότι θα γινόταν η διανομή των γαιών. Αντιθέτως, μετά την απελευθέρωση και ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια κ. Πρόεδρε, πρέπει να το πούμε να ακουστεί, μάλλον επιδεινώθηκε η θέση των αγροτών, των κατώτερων αγροτικών στρωμάτων, κοινωνικών στρωμάτων, των κολίγων.
Κάποιοι τσιφλικάδες, που αγόρασαν τις Οθωμανικές γαίες ήτανε σκληρότεροι από τους Οθωμανούς. Και γι’ αυτό, όταν ήρθαν οι πρόσφυγες, στους οποίους βεβαίως το Ελληνικό Κράτος όφειλε και έδειξε πρώτιστα το ενδιαφέρον με τη διανομή γαιών, ένιωσαν ότι θα αδικηθούν και γι’ αυτό αν θέλετε υπήρχε μία περαιτέρω καχυποψία των ντόπιων στη Θεσσαλία, έναντι των προσφύγων. Ουσιαστικά, όμως, η έλευση των προσφύγων, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή επιτάχυνε και τις διαδικασίες, για τη διανομή των γαιών και την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών σε όλη την Ελλάδα.
Αναμφίβολα, τα προβλήματα που αντιμετώπισαν, είναι γνωστά έχουν περιγραφεί, υπήρχε και καχυποψία και κοινωνικός στιγματισμός. Νομίζω, όμως, ότι οι πρόσφυγες με το πείσμα που τους διέκρινε και την πίστη τους, -να το λέμε και αυτό, ήταν ιδιαίτερα θεοσεβούμενοι οι Μικρασιάτες, που ήρθαν από την άλλη πλευρά του Αιγαίου- μπόρεσαν και υπέμειναν όλες τις δυσκολίες και όχι απλά, ορθοποδήσαν και ρίζωσαν και πρόκοψαν, αλλά σύμφωνα με τον Εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος υπέγραψε και την Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας το 1930, “οι 120 μυριάδες των προσφύγων, που ήρθαν στην Ελλάδα, αποτέλεσαν ευλογία για το Ελληνικό Κράτος”.
Θέλω και πάλι κύριε Πρόεδρε, να σας ευχαριστήσω γι’ αυτή την ευκαιρία που δώσατε στους προσφυγικούς συλλόγους τους Μικρασιατικούς και Ποντιακούς συλλόγους της Λάρισας, να ακουστεί η φωνή τους και να τους συγχαρώ και από αυτό το βήμα. Να πω κάτι που συνηθίζω να λέω γιατί το οφείλουμε ως αναγνώριση: οι σύλλογοι, όχι μόνο εν προκειμένω οι Μικρασιατικοί , οι Ποντιακοί, αλλά όλοι οι Εθνοτοπικοί σύλλογοι, επιτελούν εθνικό έργο. Γιατί μέσα από τις δράσεις τους, τους χορούς και τα τραγούδια, ασυναίσθητα μας υπενθυμίζουν τις ρίζες μας. Μας υπενθυμίζουν, από πού ερχόμαστε και το πού μπορούμε να πάμε αρκεί, να έχουμε ως κορωνίδα ως κόρη οφθαλμού την Εθνική Ενότητα. Νομίζω, ότι αυτό είναι το δίδαγμα και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο Εθνικός Διχασμός -και όχι κανένας άλλος- ευθύνεται για την κατάληξη που είχε η Μεγάλη Ιδέα και η Μικρασιατική Εκστρατεία.
Ενώ με εθνική ενότητα μπορούμε, να μεγαλουργούμε ως Έθνος. Και πάλι σας ευχαριστώ για τη μεγάλη αυτή τιμή που κάνατε στους συλλόγους, που ήρθαν από τη Λάρισα, τους Μικρασιατικούς και τους Ποντιακούς. Και την ευκαιρία που τους δώσατε να ακουστεί εδώ, στον ναό της Δημοκρατίας, η φωνή τους και ο καημός που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά.

ΜΑΞΙΜΟΣ 2 15

ΜΑΞΙΜΟΣ 3 13

ΜΑΞΙΜΟΣ 4 12

 ΜΑΞΙΜΟΣ 5 11

ΜΑΞΙΜΟΣ 10 2

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρέμβαση του Μάξιμου Χαρακόπουλου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://youtu.be/hXlTVsyF6cA

Ολόκληρη τη συνεδρίαση της Επιτροπής μπορείτε να την παρακολουθήσετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://youtu.be/-jcRWUUn-Wk

back to top