Αθήνα, 18 Δεκεμβρίου 2020

Εισηγητική παρέμβαση
Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης
κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών
«Εκσυγχρονισμός του συστήματος προσλήψεων στον δημόσιο τομέα και ενίσχυση του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής (Α.Σ.Ε.Π.)»

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο δημόσιος τομέας και η διαδικασία προσλήψεως σ’ αυτόν είχε από την ίδρυση του ελληνικού κράτους κομβική σημασία που επηρέαζε όχι μόνον τον τρόπο λειτουργίας του κράτους αλλά και την κοινωνική κινητικότητα και τις πολιτικές διεργασίες. Χρειάζονταν κάθε φορά πολλές δεκαετίες ώστε να θεσπισθούν νέοι κανόνες που κατοχύρωναν σε κάποιο βαθμό την αξιοκρατία.

Το όνομα της πλατείας Κλαυθμώνος, δηλαδή πλατεία του Κλάματος, όπως την βάφτισε ο αρθρογράφος της Εστίας Δημήτρης Καμπούρογλους στα τέλη του 19ου αιώνα, μας θυμίζει την εποχή που οι δημόσιοι υπάλληλοι διαμαρτύρονταν γιατί απολύονταν σε κάθε κυβερνητική αλλαγή. Μια ανωμαλία που διόρθωσε η συνταγματική μεταρρύθμιση του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1911.

Ωστόσο, το πρόβλημα των κριτηρίων των προσλήψεων, τόσο όσον αφορά τις πραγματικές ανάγκες του δημοσίου, όσον και των ικανοτήτων των προσληφθέντων υπαλλήλων, καθώς και της διαφάνειας των διαδικασιών πρόσληψης ήταν ζητήματα άκρως προβληματικά. Μια κατάσταση που επιδεινωνόταν και από τις συνεχείς πολιτικές περιπέτειες της χώρας.

Αυτές οι τελευταίες, τελικώς, ήταν και η αιτία που η Ελλάδα βρέθηκε τις τελευταίες δεκαετίες με έναν διογκωμένο δημόσιο τομέα, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τις παραγωγικές επιδόσεις της χώρας, αλλά και τις διασυνδέσεις των πολιτικών δυνάμεων με τους δημοσίους υπαλλήλους. Όλοι θυμόμαστε τις συνοπτικές κρατικοποιήσεις χρεοκοπημένων επιχειρήσεων ή τις μαζικές, χωρίς κριτήρια, προσλήψεις ή μονιμοποιήσεις συμβασιούχων κυρίως κατά τις προεκλογικές περιόδους. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτές οι υπερβολές και οι παθογένειες επέδρασαν καταλυτικά στη χρεωκοπία της χώρας πριν από 10 χρόνια.

Βεβαίως, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έγιναν προσπάθειες να μπουν κάποιοι κανόνες αξιοκρατίας και ορθολογισμού στις προσλήψεις στο Δημόσιο. Και αναμφισβήτητα το ΑΣΕΠ αποτέλεσε πραγματική τομή στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης. Ήταν καίριο χτύπημα στο προπατορικό αμάρτημα της πολιτικής, τους ρουσφετολογικούς διορισμούς στο δημόσιο.
Κι αυτό οπωσδήποτε περιποιεί τιμή στον εισηγητή του θεσμού, στον ευπατρίδη πολιτικό Αναστάσιο Πεπονή, που καθιέρωσε διαφανείς, αξιοκρατικές ,αδιάβλητες διαδικασίες, που παρά την αρχική καχυποψία, σήμερα δεν αμφισβητούνται από κανέναν. Δυστυχώς, όμως, πρέπει να παραδεχθούμε ότι ενίοτε υπήρξαν παρεκκλίσεις από την καθιερωμένη διαδικασία που κατέληγαν σε λανθασμένες επιλογές.
Σε κάθε περίπτωση, έπειτα από την βαθύτατη δομική κρίση που πέρασε η χώρα, κατά την οποία εφαρμόστηκαν συγκεκριμένες μνημονιακές πολιτικές, που στόχευαν και σε αλλαγές στο δημόσιο τομέα, με αυστηρή αναλογία συνταξιοδοτήσεων και προσλήψεων, είμαστε πιστεύω σε ένα σημείο ωριμότητας όπου μόνοι μας οφείλουμε να θέσουμε τα θεμέλια για μια στιβαρή και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.
Εν πρώτοις, νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε πως πρέπει να γίνεται αυστηρή ιεράρχηση των πραγματικών αναγκών της δημόσιας διοίκησης. Το ερώτημα δεν πρέπει να είναι πως θα βολευθούν κάποιοι στο δημόσιο, που ακόμη αποτελεί όνειρο για πολλούς, αλλά πως το κράτος θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες του πολίτη.
Η πανδημία, για παράδειγμα, μας αποκάλυψε την αδήριτη ανάγκη αναβάθμισης του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Στόχος που προϋποθέτει την πρόσληψη ικανού ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε μόνιμη βάση -όπως δεσμεύτηκε η κυβέρνηση- και όχι για την παροδική φάση της υγειονομικής κρίσης, που όλοι ευχόμαστε να λήξει λίαν συντόμως με την έλευση των εμβολίων. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για άλλους καίριους τομείς, την παιδεία, την ασφάλεια, που είναι απαραίτητοι για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας.
Οφείλουμε, λοιπόν, να ακολουθούμε απαρέγκλιτα την οδό της αξιοκρατίας. Είναι ο μοναδικός δρόμος για να υπάρξει ένας δημόσιος τομέας που να ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες απαιτήσεις σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Χρειαζόμαστε ανθρώπους με γνώσεις, και μάλιστα εξειδικευμένες γνώσεις, αλλά και με αναπτυγμένη τη συναίσθηση ότι αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης έναντι των πολιτών που καλούνται να υπηρετήσουν.
Η αίσθηση ότι στην Ελλάδα πουθενά δεν υφίσταται αξιοκρατία και ότι τα πάντα είναι, μιλημένα, συμφωνημένα, με φωτογραφικές διαδικασίες, υπονομεύει εντέλει την κοινωνική συνοχή και τους θεσμούς και προλειαίνει το έδαφος για νέες κρίσεις. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση σε έρευνα για το μπρέιν ντρέιν ότι ο βασικός λόγος της φυγής των νέων μας στο εξωτερικό είναι η απουσία αξιοκρατίας στη χώρα.
Με την υπό συζήτηση νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Εσωτερικών, για την οποία προφανώς θα διατυπωθούν από τα κόμματα κρίσεις, αντιρρήσεις και βελτιωτικές προτάσεις, πιστεύω ότι γίνεται ένα βήμα μπροστά με την γενική καθιέρωση των εξετάσεων για τον διορισμό στο δημόσιο. Εξετάσεις αδιάβλητες, όπως αυτές των πανελλαδικών για τα πανεπιστήμια, που θα αποτυπώνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες των υποψηφίων δημοσίων υπαλλήλων.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε ένα αποτελεσματικό κράτος. Στην ψηφιακή εποχή που ζούμε αυτό προϋποθέτει πρωτίστως αξιοκρατική στελέχωση του κρατικού μηχανισμού με δημοσίους υπαλλήλους που θα διαθέτουν αδιαμφισβήτητα προσόντα, αλλά και συναίσθηση του καθήκοντός τους, που δεν είναι άλλο από την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος και την εξυπηρέτηση του πολίτη.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εισήγηση του κ. Χαρακοπουλου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://youtu.be/w3CvKd6Krxo